Per L. Bylund - 17.08.2022
Eylem ve Etkileşim
Piyasa ekonomisinde hiçbir şey sihirli değildir. Göstermeye çalıştığım gibi, piyasa oldukça gerçek ve sıradan bir olgudur. Belirli ve bilinebilir bir şekilde işler; insanların eylemlerinden ve etkileşimlerinden doğan ve ortaya çıkan belirli bir davranış biçimine sahiptir.
Bu davranışa ekonomi bilimi yasaları diyoruz ki bunlar fizik yasaları ile aynı anlamda yasalardır. Onlardan kaçmanın hiçbir yolu yoktur. Değişmezlerdir.
Eleştirmenler piyasaların herhangi bir doğası olmadığını, ekonomik yasaların bulunmadığını ya da bunların her zaman geçerli olmayacağını iddia etmektedir. Bazen piyasaların “kurumsal bir boşlukta” tasarlandığını ya da tasarlanması gerektiğini iddia ederler. Ancak bu bir yanlış anlamadır. Değişen koşullar piyasa sürecinin sonucunu ve çıktısını değiştirecektir, ancak piyasalar kurumsal ortam ne olursa olsun farklı şekilde işlemez.
Üretilen belirli mal ve hizmetler, iş fırsatlarının sayısı, yaratılan değerin dağılımı ve benzerleri sadece ekonomik yasalardan kaynaklanmaz. Ancak kesinlikle bu yasalara tabilerdir. Diğer her şey eşit olduğunda, bir mal için belirlenen daha yüksek bir fiyat, o maldan aksi durumda olacağından daha az satılacağı anlamına gelir. Bu, diğer etkenlerin hiçbir etkisi olmadığı anlamına gelmez.
Örneğin, eğer hükümet önümüzdeki ay herkesin bir mal satın almasını zorunlu tutarsa, bu malın fiyatı yükselse bile talep edilen miktar artacaktır. Aynı durum, dayatılan bir zorunluluk yerine yeni bir modanın veya trendin çok sayıda insanı o malı satın almaya heveslendirmesi hâlinde de geçerli olacaktır. Her iki durumda da ekonomik yasalardan kaçınılmamaktadır ya da bu yasalar devre dışı bırakılmamaktadır. Aksine, her iki sonuç da ekonomik yasalarla uyumludur ancak belirli bir değişikliğe bağlıdır.
Dolayısıyla, piyasa ekonomisini ve piyasa sürecinin evrimini anlamak için ekonomik yasaları anlamamız elzemdir. Yalnızca doğru ekonomik akıl yürütme yoluyla ekonominin gerçek işleyişini ortaya çıkarabilir ve piyasa sürecini anlamlandırabiliriz. Eğer şimdi bunu anlamışsanız, o zaman başarılı olmuşum demektir.
Piyasaların nasıl işlediğini anlamadan spesifik sonuçları -bırakın tahmin etmeyi- anlamak bile mümkün değildir. Bu da ekonomi okuryazarlığının etkili politikalar oluşturmak için gerekli bir başlangıç noktası olduğu anlamına gelmektedir. Nitekim dokuzuncu bölümde ele aldığımız regülasyonlar da ekonomik yasaları dikkate almalıdır.
Piyasa ekonomisini anlamazsak, regülasyonların yaratacağı etkileri ve bu regülasyonların sadece faydasız değil, aynı zamanda yıkıcı olma ihtimallerini de anlayamayız.
Ekonomi okuryazarlığı yıkıcı politikaların panzehiridir. Hatta çok daha fazlasıdır. Ekonomi okuryazarlığı zihin açıcıdır çünkü dünyanın nasıl işlediğini gerçekten anlamamızı sağlar.
İlave Okumalar
Yeni Başlayanlar İçin
Ammous, Saifedean. Principles of Economics. Amman, Jordan: The Saif House, 2023.
Bastiat, Frédéric. That Which Is Seen and That Which Is Not Seen (1850), içinde The Bastiat Collection, ss. 1-48. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2007.
Bylund, Per L. The Seen, the Unseen, and the Unrealized: How Regulations Affect Our Everyday Lives. Lanham, Maryland: Lexington Books, 2016.
Hazlitt, Henry. Economics in One Lesson. New York: Three Rivers Press, 1979.
Murphy, Robert P. Choice: Cooperation, Enterprise, and Human Action. Oakland, California: Independent Institute, 2015.
Ekonomi Üzerine Kapsamlı Bilimsel İncelemeler
Menger, Carl. Principles of Economics. Çevirmenler: James Dingwall and Bert F. Hoselitz. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2007.
Mises, Ludwig von. Human Action: A Treatise on Economics, Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 1998.
Rothbard, Murray N. Man, Economy and State: A Treatise on Economic Principles. 2 cilt. Princeton, New Jersey: D. Van Nostrand, 1962.
Girişimcilik ve Ekonomik Büyüme
Bylund, Per L. The Problem of Production: A New Theory of the Firm. London: Routledge, 2016.
Foss, Nicolai J., and Peter G. Klein. Organizing Entrepreneurial Judgment: A New Approach to the Firm. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.
Kirzner, Israel M. Competition and Entrepreneurship. Chicago: University of Chicago Press, 1973.
Schumpeter, Joseph A. Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. Çevirmen: Redvers Opie. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1934.
Ekonomik Hesaplama ve Sosyalizm
Boettke, Peter J. Calculation and Coordination: Essays on Socialism and Transitional Political Economy. London: Routledge, 2001.
Hoff, Trygve J. B. Economic Calculation in the Socialist Society. Indianapolis, Indiana: Liberty Press, 1981.
Huerta de Soto, Jesús. Socialism, Economic Calculation, and Entrepreneurship. Çevirmen: Melinda Stroup. Cheltenham, Birleşik Krallık: Edward Elgar, 2010.
Mises, Ludwig von. Socialism: An Economic and Sociological Analysis. Yeni baskı. Çevirmen: J. Kahane. New Haven, CT: Yale University Press, 1951.
Para ve Bankacılık
Lavoie, Donald. Rivalry and Central Planning: The Socialist Calculation Debate Reconsidered. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
Menger, Carl. On the Origins of Money. Çevirmen: C. A. Foley. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2009.
Mises, Ludwig von. Bureaucracy. New Haven, Connecticut: Yale University Press, 1944.
Mises, Ludwig von. The Theory of Money and Credit. Çevirmen: J. E. Batson. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2009.
Rothbard, Murray N. The Mystery of Banking. İkinci baskı. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2008.
Rothbard, Murray N. What Has Government Done to Our Money?. Beşinci baskı. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2010.
Salerno, Joseph T. Money: Sound and Unsound. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2010.
Sermaye Teorisi ve Üretim
Böhm-Bawerk, Eugen von. Capital and Interest: A Critical History of Economical Theory. Çevirmen: William Smart. London: Macmillan, 1890.
Garrison, Roger W. Time and Money: The Macroeconomics of Capital Structure. London: Routledge, 2000.
Hayek, Friedrich A. Prices and Production. İkinci baskı. New York: Augustus M. Kelly, 1935.
Hayek, Friedrich A. The Pure Theory of Capital. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2009.
Kirzner, Israel M. An Essay on Capital. New York: Augustus M. Kelley, 1996.
Lachmann, Ludwig M. Capital and Its Structure. Kansas City, Kansas: Sheed Andrews and McMeel, 1978.
Lewin, Peter. Capital in Disequilibrium: The Role of Capital in a Changing World. Abingdon, Oxfordshire, Birleşik Krallık: Routledge, 1998.
İş Döngüleri
Ebeling, Richard M. (ed.), The Austrian Theory of the Trade Cycle and Other Essays. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 1996.
Huerta de Soto, Jesús. Money, Bank Credit, and Economic Cycles. Dördüncü baskı. Çevirmen: Melinda A. Stroup, Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2020.
Mises, Ludwig von. The Theory of Money and Credit. Çevirmen: J. E. Batson. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2009.
Rothbard, Murray N. America’s Great Depression. Beşinci baskı. Auburn, Alabama: Mises Institute, 2000.
Rothbard, Murray N. The Panic of 1819: Reactions and Policies. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2007.
Temin, Peter. Lessons from the Great Depression. Cambridge, Massachusetts: MIT Press, 1991.
Metot ve Ekonomik Akıl Yürütme
Gordon, David. An Introduction to Economic Reasoning. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2000.
Hoppe, Hans-Hermann. Economic Science and the Austrian Method. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2007.
Mises, Ludwig von. Theory and History: An Interpretation of Social and Economic Evolution. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 2007.
Mises, Ludwig von. The Ultimate Foundations of Economic Science: An Essay on Method. New York: D. Van Nostrand, 1962.
Selgin, George A. Praxeology and Understanding: An Analysis of the Controversy in Austrian Economics. Auburn, Alabama: Ludwig von Mises Institute, 1990.